ΑΡΑΧΩΒΑ Πανηγυράκι Αη-Γιώργη: το έθιμο που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στην Ελλάδα!
«Σας υπόσχομαι ότι θα σας κάνω Σαν Μο(υ)νί», είχε πει στους Αραχωβίτες ο Κωνσταντίνος Καραμανλής το 1974, στα εγκαίνια του χιονοδρομικού κέντρου. […] Κι ύστερα… Ύστερα ξέσπασε η οικονομική κρίση. Μα, κάτι σαν τερτίπι αυτής της κρίσης, η Αράχοβα ζει και βασιλεύει.
Αυτό που μένει διαχρονικά ίδιο όμως είναι η ψυχοσύνθεση των κατοίκων. Που τους ξεχωρίζει από όλα τα γύρω χωριά. Απ΄όλους τους χειμερινούς προορισμούς. Τόσα ρεύματα καιρών πέρασαν από την πλάτη των Αραχοβιτών αλλά δεν πούντιασαν. Ξέρεις τι είναι να περάσεις από τον τραχανά στην στρουθοκάμηλο και ξανά πίσω στον κόκορα με χιλοπίττα; Και να παραμένεις ατόφιος.
Τελικά στην μόνη προφητεία που έπεσε έξω ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν ότι θα τους έκανε Σαν Μο(υ)νί. Χαρά και στο Chamonix! Η Αράχοβα συνεχίζει ακάθεκτη τη διαδρομή της…
Ρέα Βιτάλη, “Το ψυχογράφημα της Αράχωβας”
Το παραπάνω απόσπασμα από το απίθανο χρονογράφημα της Ρέας Βιτάλη για την Αράχωβα, είναι η καλύτερη εισαγωγή που θα μπορούσα να φανταστώ για ένα από τα καλύτερα ελληνικά έθιμα που συμβαίνει στην Αράχωβα κάθε χρόνο, το Πανηγυράκι του Άη-Γιώργη.
Ελευθερία ή Θάνατος: το λάβαρο του Αγίου Γεωργίου με αναφορά στα χρόνια της τουρκοκρατίας
Να διευκρινήσω από την αρχή: το Πανηγυράκι του Άη-Γιώργη στην Αράχωβα δεν είναι “πανηγύρι” με τη στενή έννοια του όρου.
Το Πανηγυράκι του Άη-Γιώργη της Αράχωβας είναι σύμφωνα με πολλές απόψεις ένα από τα πιο όμορφα ελληνικά έθιμα.
Πουθενά αλλού στην Ελλάδα δεν έχει διασωθεί τόσο αυθεντική η εικόνα του Ελληνικού Πανηγυριού, όπως γιορτάζονταν στα χρόνια της τουρκοκρατίας και του Βυζαντίου.
Στη γιορτή έχουν ενσωματωθεί και διατηρούνται αναλλοίωτα μέχρι και σήμερα έθιμα με αρχαιοελληνικές καταβολές και βιωματικό χαρακτήρα.
Για τους Αραχωβίτες -αλλά και για πολλούς ακόμη- αποτελεί μια πάνδημη 3ήμερη εθνική και θρησκευτική γιορτή με πανελλήνια διάσταση.
Το Πανηγυράκι είναι στο DNA των Αραχωβιτών, ζούνε και αναπνέουν για αυτό, είναι κάτι που το ζουν ολόψυχα και το νιώθουν βαθιά στην καρδιά τους.
Το περίφημο αυτό έθιμο της Αράχωβας αποτελεί έναν 3-ήμερο εορτασμό προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου, προστάτη και πολιούχου της Αράχωβας.
Για να καταλάβεις ακριβώς για τι πράγμα σου μιλάω, το Πανηγυράκι ξεκινάει με κανονιοβολισμούς την παραμονή της γιορτής του Αγίου Γεωργίου.
Τότε γίνεται η περιφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου στην Αράχωβα, περιστοιχισμένη από εκατοντάδες Αραχωβίτες ντυμένους με παραδοσιακές στολές -φουστανέλες και καμζόλες για τους άνδρες και σεγκούνια για τις γυναίκες-.
Η περιφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου στην Αράχωβα
Την επόμενη μέρα, οι Αραχωβίτες ψήνουν για 2η φορά αρνιά σε λάκκους, μετά το Πάσχα, για να τιμήσουν τον Άγιο Γεώργιο, πρόστατη τους.
Ανήμερα της γιορτής του Αγίου Γεωργίου, μετά τη λειτουργία γίνεται το αγώνισμα του ανηφορικού δρόμου. Σε αυτό, νέοι και ηλικιωμένοι άνδρες (ηλικίας πάνω από 60 ετών) αγωνίζονται για το ποιος θα τερματίσει πρώτος στο πεδίο της μάχης της Αράχωβας, όπου το 1826 οι Έλληνες με επικεφαλής τον Γεώργιο Καραϊσκάκη νίκησαν τους Τούρκους.
Ο ανηφορικός δρόμος νέων, ανδρών και γερόντων τονίζει την αρμονική συνύπαρξη των γενεών στον “Ανήφορο της ζωής”.
Τα ιστορικά κανόνια της Αράχωβας, απομεινάρι από την Γερμανική κατοχή, όπου ξεδιπλώθηκε η ιστορική μάχη της Αράχωβας
Κάθε μέρα και για τις επόμενες 3 ημέρες στον προαύλιο χώρο του Αγίου Γεωργίου ντόπιοι και ξένοι, φορώντας παραδοσιακές στολές θα συμμετέχουν σε κάποια από τα κλέφτικα αγωνίσματα (άλμα απλούν, τριπλούν, λιθοβολία, πάλη, σήκωμα πέτρας, διελκυστίνδα κ.α.), που αποδεικνύουν και επισφραγίζουν τις βαθιές ρίζες της παράδοσης στην Αράχωβα.
Ο νικητής κάθε αγωνισματος παίρνει ως έπαθλο ένα μικρό αρνάκι (ζωντανό!), προσφορά των ντόπιων κτηνοτρόφων στον Άγιο!
Το Πανηγυράκι του Άη-Γιώργη είναι οι 3 καλύτερες ημέρες για να βρίσκεσαι στην Αράχωβα.
Την τελευταία ημέρα, τα κανόνια και οι καμπάνες καλούν ξανά τον κόσμο στην εκκλησία, όπου θα γίνει το “χάλασμα” του Πανηγυριού.
Στο προαύλιο έχει στηθεί κοινό τραπέζι με ψητά αρνιά που ετοιμάζονται από το πρωί, κρασί και άλλα παραδοσιακά εδέσματα. Εκεί συμμετέχουν όλοι, ντόπιοι ή ξένοι, ντυμένοι με παραδοσιακές στολές ή όχι και τραγουδάνε κλέφτικα τραγούδια που αρμόζουν στη μέρα και στο χώρο.
Στην τελευταία φάση, όλοι θα σηκωθούν και πιασμένοι χέρι-χέρι θα φτιάξουν έναν κύκλο γύρω από το ναό, χορεύοντας τον αργό ρυθμό από το “Πανηγυράκι” και γυρίζοντας 3 φορές γύρω από την εκκλησία.
Το Πανηγυράκι αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο ότι η Αράχωβα, εκτός από χειμερινό τουριστικό προορισμό και θέρετρο, είναι και τόπος όπου η παράδοση δεν είναι ξεκομμένη από την πραγματικότητα.
Η Αράχωβα είναι ένας τόπος που δεν εχει παρασυρθεί από τα ρεύματα κάθε εποχής, είναι -και θα παραμείνει- ένας τόπος ιερός, όπου η παράδοση θα είναι έκφραση βαθιά, ψυχισμός και βίωμα του κάθε Αραχωβίτη.
Κι όπως ξεκίνησε η αναφορά στην Αράχωβα και το Πανηγυράκι της, έτσι και θα κλείσει, με ένα απόσπασμά πάλι της Ρέας Βιτάλη:
Η ζωή είναι απλή εκτός των τειχών της Αθήνας και ωραία απρογραμμάτιστη.
Μια καρό κουβέρτα, μια σούβλα, τα παιδιά ν΄ ακούγονται από μακριά […], χιούμορ βαρύ, κουτσομπολιά, ανέκδοτα, γέλια και ξανά γέλια.
Οι κάτοικοι με κλεισμένους τους ισολογισμούς της χρονιάς. Αυτά μπόρεσαν, αυτά έκαναν […] αλλά στο βάθος πάντα ένα «Δε γαμιέται!». Η ευλογία της επαρχίας είναι το «Δε γαμιέται» της.
Αλίμονο στους μοναχικούς σταυροφόρους της πρωτεύουσας. Στην παγωμένη αγωνία των διαμερισμάτων με τα κλεισμένα καλοριφέρ.
Και μέσα στην ατμόσφαιρα στο βουνό […] νάσου σκάνε μύτη και όργανα! Νταούλι και κλαρίνο. Και «Ιτιά-ιτιά» στο πουθενά. Στο δάσος στην Παλιοπαναγιά. Και βρέθηκα να μονολογώ «α ρε πατρίδα!».
Ρέα Βιτάλη, “Αράχωβα εκτός σεζόν”
Πηγή: katsampu.com
1 σκέψη στο “ΑΡΑΧΩΒΑ Πανηγυράκι Αη-Γιώργη: το έθιμο που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στην Ελλάδα!”